پنجشنبه ۰۹ فروردین ۱۴۰۳

x بستـــن

روش‌شناسی علم کلام؛ روش استنباط از متون دینی

چکیده:

متکلمان اسلامى در تعریف علم کلام به دو جنبه «استنباط عقاید دینى‏»، و «اثبات این عقاید و دفاع از آنها» اشاره کرده‏‌اند و در عمل نیز همین دو کار عمده را، که هر یک داراى مراحلى است، انجام داده‏‌اند. هرچند، به دلیل ضرورت پاسخگویى به مخالفان، معمولا جنبه دوم بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. آنان با قطع ‏نظر از اختلافى که در چگونگى اثبات خدا و راه وصول به «معرفة‏الله‏» دارند، پس از اثبات وجود خدا و نبوت خاصه پیامبر اکرم(ص) در استنباط عقاید دینى به دو منبع عقل و وحى توسل مى‌‏جویند. البته در میزان استفاده از این دو منبع، در میان ایشان گرایش‌هاى مختلفى وجود دارد. برخى متکلمان، همچون معتزله، تا آنجا پیش رفته‌‏اند که همه معارف اعتقادى را عقلى دانسته و نقش وحى را تایید و ارشاد حکم عقل پنداشته‌‏اند. برخى دیگر، چون اشاعره، همه واجبات حتى وجوب معرفت‏ خدا و هرگونه حسن و قبح را نقلى دانسته و نقش اصلى عقل را دفاع از معارف دینى دیدند. بگذریم از اهل الحدیث و حنبلیان که تنها مصدر اعتقاد را کتاب و سنت دانسته، از هر گونه تکلم در مسائل اعتقادى احتراز مى‌جستند. در میان متکلمان امامیه اگرچه در اصل حجیت عقل و وحى اختلافى نبوده، اما همواره گرایش‌هاى مختلفى در این باره وجود داشته است. در نوشتارى دیگر که در همین نشریه به چاپ رسید به نقش عقل در دین و اعتقاد پرداختیم و در اینجا قصد آن داریم که بحثى در نقش وحى و سنت در استنباط عقاید دینى داشته باشیم. با نگاهى هرچند کوتاه به نصوص اسلامى درمى‏‌یابیم که وحى در هدایت انسان نقشى بى‏‌بدیل دارد. قرآن مجید در معرفى خویش، به صراحت ‏خود را هدایت‏ کننده مردم، رهنماى مسلمانان، راهبر مؤمنان، و هدایتگر پارسایان و نیکوکاران، رهایى ‏بخش انسان از تاریکى به نور، و برطرف‏ کننده اختلافها مى‌‏داند. کتابى که از اوصافش «نور»، «حکمت‏» و «ذکر» بوده و «تبیان هر چیز» است.

مرورگر شما اجرای فایل PDF را پشتیبانی نمی کند.

دسته بندی ها:
مقالات
،
روش‌شناسی

مطالب مرتبط