سرچشمهی حکمت: جستارهایی در باب عقل
نویسندگان: مهدی احمدی، رضا برنجکار، سیدمحمد بنیهاشمی، محمد بیابانی اسکویی،...
پنجشنبه ۰۱ آذر ۱۴۰۳
چکیده:
عقل در معتزله با تعابيری چون علم، منع، فکر، نظر، راه رسيدن به علم و درک واجبات تعريف شده است. ايشان اولين گروه از اهل سنت بودند که از عقل نظری در شناخت دين بهره گرفتند و از طريق عقل عملی بر حسن و قبح افعال استدلال و فعل قبيح را از خدا رد و به انجام تکليف استدلال کردند. در مدرسه اماميه بغداد، شيخ مفيد و سيد مرتضی، عقل را بر قوه ای اطلاق کردهاند که اقتضای تمييز دارد و شيخ طوسی عقل را مجموعه علوم تعريف کرده است. در اين مکتب کارکردهای عقل، يعنی نظری و عملي پذيرفته شده است. در زمينهی رابطه عقل و وحی، در حالي که شيخ مفيد همچون متکلمان مکتب کوفه و برخلاف معتزله، عقل را نيازمند وحي میداند، سيد مرتضي و شيخ طوسی چنين نياز و وابستگی را قبول ندارند. معتزله و اماميه بغداد بحثي در حجيت عقل ارائه نکردهاند و گويا آن را امری بديهی پنداشتهاند و در عمل از عقل به عنوان منبع و ابزار استفاده میکنند.